---

---

ในบริบท ของ สมเกียรติ อ่อนวิมล
IN CONTEXT of Somkiat Onwimon
WK16/2024

[10]
Soft Power กับ ประเทศไทย 2024


ประเทศไทย กับ Soft Power ปี 2024
คณะกรรมการยุทธศาสตร์ซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ 
และ คณะกรรมการพัฒนาซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ
    จากปี 2002 ข้ามกาลเวลามา 22 ปี ประเทศไทย โดยรัฐบาลไทยชุดใหม่จากพรรคเพื่อไทยของคุณทักษิณ ชินวัตร กลับมาพูดและทำเรื่อง Soft Power กันอีกรอบ พูดกันมากขึ้นจนเป็นกระแสใหญ่ในสังคมข่าวสาร ดูเหมือนรัฐบาลขยันจะพยายามทำงานสร้างอำนาจนุ่มนวลให้จริงจังมากขึ้นกว่า 22 ปีที่แล้ว  แต่ทั้งที่พูดและที่ทำ ล้วนอ้าง Soft Power เป็นเครื่องอธิบายทั้งนั้น แถมเป็นการพูด การอ้าง อย่างผิดๆ และที่ทำก็ทำแบบผิดๆ ไม่ใช่เรื่อง Soft Power แต่เป็นเพียงกิจกรรมที่รัฐบาลสั่งให้ทำ และประทับตราให้เรียกว่าเป็น Soft Power
    ลำดับขั้นตอนการกระทำความผิดของรัฐบาล ถือเป็นความผิดเชิงวิชาการ เรื่อง Soft Power ดังนี้:

1. วันที่ 13 กันยายน 2566 รัฐบาลนายกรัฐมนตรีเศรษฐา ทวีสิน ประกาศแต่งตั้งคณะกรรมการยุทธศาสตร์ซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ มีกรรมการทั้งหมด 29 คน มีนายกรัฐมนตรีเป็นประธานกรรมการ วันที่ 3 ตุลาคม แต่งตั้งกรรมการเพิ่มเติมอีก 3 คน รวมเป็น 32 คน
2. วันที่ 3 ตุลาคม 2566 แต่งตั้งกรรมการขึ้นมาอีกชุดหนึ่งเรียกว่า “คณะกรรมการพัฒนาซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ” มีกรรมการทั้งสิ้น 52 คน ให้นางสาวแพทองธาน ชินวัตร  บุตรสาวของคุณทักษิณ ชินวัตร (ผู้เป็นเจ้าของพรรคเพื่อไทย) เป็นประธานกรรมการ

    
         คณะกรรมการสองชุดนี้เกิดขึ้นมาโดยคำสั่งรัฐบาล วิเคราะห์ได้ว่าเป็นความผิดเพี้ยนไปจากหลักการ Soft Power โดยสิ้นเชิง:

1. รัฐบาลไทยปัจจุบันนี้ไม่ใช่แบบอย่างของ Soft Power ข้อ (2) ในเรื่องค่านิยมทางสังคมประชาธิปไตย แม้จะมีการเลือกตั้งผู้แทนราษฎรเข้าสู่สภาฯ แต่นายกรัฐมนตรีก็ไม่ได้ผ่านการเลือกตั้ง จะอ้างว่ารัฐธรรมนูญให้เป็นได้ ก็อ้างได้ ไม่ผิดรัฐธรรมนูญ แต่เป็นความผิดแบบแผนประชาธิปไตยอันเป็นค่านิยมมาตรฐานสากล จึงต้องสรุปว่ารัฐบาลไทยปัจจุบันนี้ไม่ได้เป็นแบบอย่างให้โลกรักประชาธิปไตยแบบไทย จึงไม่มีพลังดึงดูดใดๆให้ผู้อื่นรักรัฐบาลนี้ของประเทศไทย -ตามหลักการ Soft Power ข้อ (2)
2. คณะกรรมการทั้งสองเกิดขึ้นโดยคำสั่งนายกรัฐมนตรี เป็นคำสั่งให้ทำสิ่งที่ควรเป็นการดึงดูดโน้มน้าวใจให้ทำโดยไม่ต้องออกคำสั่ง แบบนี้ถือเป็นการใช้อำนาจแข็ง หรือ Hard Power ไม่ใช่ Soft Power ดังนั้นคณะกรรมการทั้งสองจึงไม่มีพลังดึงดูดอะไรนอกจากจะไปประชุมกัน กำหนดแผนงาน ของบประมาณมาใช้ ออกคำสังให้ผู้อื่นทำตามคำสั่งโดยจัดเงินให้ใช้ เป็นการใช้เงินสร้าง Soft Power จึงผิดหลักการ เพราะเงินเป็น Hard Power อีกทั้งประธานกรรมการทั้งสองชุดก็มิได้มาจากคำสั่งแต่งตั้งที่เป็นประชาธิปไตย เพราะเป็นที่เชื่อกันในระดับประเทศว่ามีบุคคลผู้มีอำนาจนอกรัฐบาลเป็นผู้กำหนดและแต่งตั้งอยู่เบื้องหลัง ความรู้สึกของประชาชนเช่นนี้ไม่เป็นผลดีต่อการสร้าง Soft Power แน่นอน
3. กรรมการทั้งสองคณะมีชื่อแปลกๆราวกับว่าเป็นกรรมการที่จะสร้างและวางแผนการใช้ Soft Power:                                                                                         (1) โดยกรรมการชุดใหญ่นำโดยนายกรัฐมนตรีทำหน้าที่วางแผน หรือกำหนด “ยุทธศาสตร์” การใช้อำนาจ Soft Power โดยสมมุติฐานว่ามี Soft Power อยู่แล้ว รู้ว่ามันคืออะไรและอยู่ที่ไหน จะเอามาใช้แบบไหนอย่างไร เพราะกรรมการชื่อ “คณะกรรมการยุทธศาสตร์ซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ”

                  (2) ส่วนกรรมการชุดเล็กนำโดยหัวหน้าพรรคผู้เป็นลูกสาวของเจ้าของ
           พรรคเพื่อไทยที่สั่งให้ประธานกรรมการชุดใหญ่เป็นนายกรัฐมนตรีก่อนแล้วจึงสั่งอีกทีให้ไปเป็นประธานกรรมการชุดใหญ่กำกับงานของกรรมการชุดเล็กที่นำโดยหัวหน้าพรรคผู้มีอำนาจกำกับประธานกรรมการชุดใหญ่อีกทีหนึ่ง สรุปว่ากรรมการชุดใหญ่ใหญ่กว่าชุดเล็ก แต่ประธานกรรมการชุดเล็กใหญ่กว่าประธานกรรมการชุดใหญ่
           กรรมการชุดเล็กชื่อ “คณะกรรมการพัฒนาซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ”                    หมายความว่า ‘ชาติ’ ยังไม่มี Soft Power จำจะต้องสร้างและพัฒนาขึ้นมา                        ใหม่ จะสร้างและพัฒนาอะไรจากอะไรเป็นอะไรก็แล้วแต่ ถ้ารู้ว่า Soft                    Power คืออะไร หาได้ที่ไหนก็คงสะดวกมากที่จะเอามาพัฒนาใช้ คิดราวกับว่า Soft Power เป็นวัตถุที่จับต้องได้แต่ยังไม่ได้ถูกขัดเกลาปรับแต่งเอามาใช้ จะอย่างไรก็ตามกรรมการชุดเล็กที่ประธานมีอำนาจเหนือชุดใหญ่นี้จะต้องพัฒนา Soft Power ให้เกิดขึ้นเป็นจริงจับต้องได้เสียก่อนแล้วจึงค่อยส่งต่อให้กรรมการชุดใหญ่นำไปใช้ตามยุทธศาสตร์ หากตรรกะเป็นเช่นนี้ก็ยังไม่จำเป็นจะต้องมีกรรมการชุดใหญ่ หรือกรรมการชุดใหญ่ยังไม่มีงานทำจนกว่าชุดเล็กจะทำงานเสร็จก่อน หากทำงานก่อนชุดเล็กก็จะเป็นการสิ้นเปลืองค่าเบี้ยประชุมไปโดยเปล่าประโยชน์ แถมจะเสียเวลาอันมีค่าของบุคคลสำคัญทั้งหลายที่เป็นกรรมการในชุดใหญ่นี้ด้วย:

1. สมมุติว่าเราจะลองปล่อยให้กรรมการชุดเล็กทำงานพัฒนา Soft Power ให้ประเทศชาติไปก่อนก็จะเป็นเรื่องยากลำบากอีก เพราะความพยายามที่จะสร้าง Soft Power โดยรัฐบาลตั้งกรรมการมาทำงาน ไม่ใช่นโยบายต่างประเทศ แต่เป็นนโยบายของนายกรัฐมนตรี ส่วนรัฐมนตรีีต่างประเทศเป็นเพียงกรรมการคนหนึ่งเท่านั้น และกระทรวงการต่างประเทศเองก็ไม่ปรากฏว่ามีนโยบายต่างประเทศที่สะท้อนความประสงค์เรื่อง Soft Power โดยตรงเหมือนที่นายกรัฐมนตรีอยากทำในฐานะประธานกรรมการยุทธศาสตร์ซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ เมื่อ Soft Power ไม่ใช่ส่วนหนึ่งของนโยบายต่างประเทศโดยตรง Soft Power โดยสำนักนายกรัฐมนตรีจึงผิดเพี้ยนไปจากหลักการที่ศาสตราจารย์ Joseph Nye, Jr. กำหนดไว้ ดังนั้นหากว่าใครในภาครัฐจะรับผิดชอบเรื่อง Soft Power หน่วยงานนั้นจะต้องเป็นกระทรวงการต่างประเทศจึงจะถูกต้องตามหลักความคิดของ ศาสตราจารย์ Joseph Nye แต่ถ้านายกรัฐมนตรีจะเอาผลการประชุมของกรรมการชุดใหญ่ไปบังคับให้กระทรวงการต่างประเทศปฏิบัติเป็นนโยบายต่างประเทศก็ย่อมได้ เรื่องนี้ยังไม่ทราบว่าจะลงเอยอย่างไร เพราะกรรมการยุทธศาสตร์ยังวางยุทธศาสตร์ไม่ได้เพราะยังไม่มี Soft Power บรรจุหีบห่อส่งมาจากกรรมการชุดเล็ก
   
2. กรรมการชุดเล็ก คือ “คณะกรรมการพัฒนาซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ” ขอใช้งบประมาณ 5,164 ล้านบาทเพื่อจัดกิจกรรมงานเทศกาล, ท่องเที่ยว, อาหาร, ศิลปะ, ออกแบบ, มวยไทย, ดนตรี, หนังสือ, ภาพยนตร์, ละคร, ภาพยนตร์หรือละครชุดแบบ series, แฟชั่น, เกม และ eSports เห็นชัดเจนว่าทั้งหมดนี้เป็นการใช้เงิน (Hard Power) ทำกิจกรรมเชิงศิลปะ วัฒนธรรม กีฬาและท่องเทื่ยว เป็นการทำกิจกรรมและจัดงาน ไม่ใช่การ “พัฒนา” อำนาจนุ่มนวล หรือ Soft Power จึง ไม่เกี่ยวอะไรกับนโยบายต่างประเทศอันเป็นหัวใจของ Soft Power ไม่เป็นผลอะไรต่อการสร้างแรงดึงดูดให้ประเทศอื่นรักและร่วมมือด้านนโยบายต่างประเทศกับประเทศไทย ไม่สามารถทำให้สถานภาพของประเทศไทยบนเวทีโลก เช่นสหประชาติ องค์การการค้าโลก ฯลฯ ดีขึ้น ทั้งหมดที่กล่าวมาเป็นเพียงการจัดงาน เปิดงานแล้วก็ปิดงานเชิงศิลปะวัฒนธรรมธรรมดาๆที่ปรกติ เป็นงานที่ทับซ้อนกับหน่วยงานอื่นของรัฐบาลที่มีหน้าที่ต้องทำอยู่แล้วเช่น การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย การกีฬาแห่งประเทศไทย และ กระทรวงวัฒนธรรม การแทรกแซงในงานวัฒนธรรมโดยรัฐถือเป็นความผิดต่อหลักการ Soft Power เป็นสิ่งที่ไม่ควรทำและต้องไม่ทำ เพราะ “การไม่แทรกแซงทางวัฒนธรรมโดยรัฐต่างหากที่ช้วยสร้าง Soft Power ได้”
3. สรุปได้ตามหลัก Soft Power ว่า รัฐบาลกำลังแทรกแซงและทำลายวัฒนธรรมชองประชาชน เป็นการทำลาย Soft Power ของชาติที่สร้างโดยประชาชนมายาวนาน ถ้ารัฐบาลทำสำเร็จ จากนี้ไปประชาชนก็จะขอเงินงบประมาณจากรัฐเพื่องานวัฒนธรรมเป็นหลัก กลายเป็น Hard Power แห่งวัฒนธรรมไปโดยปริยาย
4. เฉพาะหน้า เรื่องนโยบายจัดงานสงกรานต์ปี  2567 ที่คณะกรรมการฯ ทั้งสองคณะประกาศคำสั่งแบบ Hard Power ให้ขยายเวลาฉลองสงกรานต์ ที่ปรกติตามประเพณีจะมีสามวัน คือวันมหาสงกรานต์ วันเนา และ วันเถลิงศก โดยมีวันผู้สูงอายุและวันครอบครัวซ้อนสองในสามวันนี้ด้วย แต่กรรมการฯสั่งให้เรียกประเพณีสงกรานต์ว่า “World Water Festival” แล้วประชาสัมพันธ์ไปทั่วโลก แถมบังคับให้ฉลองสงกรานต์กันยาวนานถึง 20 วัน จะมากหรือน้อยกว่านี้ก็แล้วแต่ความเป็นไปได้ในวันเวลาจริงๆ แต่นี่เป็นการใช้อำนาจแข็ง Hard Power แทรกแซงทางวัฒนธรรม หากจะให้สงกรานต์เป็นไปตามคำสั่งรัฐบาลก็อาจต้องออกคำสั่งแทรกแซงทางวัฒนธรรมทุกปีจนกว่ารัฐบาลจะพ้นวาระ

    การหาคาวมรู้สร้างความเข้าใจเรื่อง Soft Power จริง    ๆ  ให้ถูกต้องตามหลักวิชาการ ไม่ใช่เรื่องยุ่งยากเลย เพียงอ่านหนังสือของ Prof. Joseph Nye, Jr. เรื่อง “Soft Power: The Means to Success in World Politics” เท่านั้นเองก็พอ พิมพ์ขายมา 20 ปีแล้ว ราคา $15.99 (586.68 บาท) เท่านั้นเอง ไม่จำเป็นต้องใช้งบประมาณ 5,164 ล้านบาทให้สูญเปล่าแถมเป็นการทำลาย Soft Power ให้เสื่อมลงตามอำนาจเงิน 5,164 ล้านบาท ไปด้วย [เท่ากับ 8,802,072.680 (แปดล้านแปดแสนสองพันเจ็ดสิบสอง) เท่า ของราคาหนังสือ)]

[จบเรื่อง Soft Power รวม 10 ตอน]

---