Models of Democracy ประชาธิปไตย 13 แบบ ในโลก

ประชาธิปไตยในประเทศไทย กับ ประชาธิปไตยแบบต่างๆในโลก

          ในช่วงเวลาที่มีการนำมวลชนมาชุมนุมและเคลื่อนย้ายขบวนชุมนุมทางการเมืองไปตามที่ต่างๆในกรุงเทพมหานครในช่วงเดือนเมษายน-พฤษภาคม พ.ศ. 2553   และปี 2556-2557 นั้น ผู้ชุมนุมแสดงความเห็นทางการเมืองว่า “ประเทศไทยยังไม่มีประชาธิปไตย และต้องการประชาธิปไตยคืนมา” หมายความว่าเราเคยมีประชาธิปไตย แต่ว่าหายไป ตอนนี้ไม่มีแล้ว จึงมาชุมนุมประท้วงเพื่อทวงเอาประชาธิปไตยคืนมา  ซึ่งหมายความต่อไปได้ว่าประชาธิปไตยหลบซ่อนอยู่ที่ใดที่หนึ่ง ไม่รู้ที่ไหน ยังหาไม่เจอ ฟังดูแล้วก็เหมือนง่ายที่จะมีประชาธิปไตย ง่ายที่จะปล่อยประชาธิปไตยให้หายไป และง่ายที่จะมาทวงถามตามคืนจากผู้อื่นที่ต้องสงสัยว่าจะเป็นผู้เอาประชาธิปไตยไปซ่อนไว้ 

          ประชาธิปไตยไม่เกิดง่าย หายง่าย ทวงคืนได้ง่ายๆ อย่างที่มวลชนมักกล่าวกันเลย

          ที่สำคัญ ความเป็นประชาธิปไตยที่อยู่ในตัวบุคคลไม่มีวันจะถูกใครอื่นทำให้หายไปได้นอกจากตัวของตนเอง การทวงประชาธิปไตยคืนมาจากผู้อื่นจึงไม่มีผลต่อการเกิดหรือการมีประชาธิปไตยในตัวของพลเมืองคนใดคนหนึ่งหรือทุกคน และถ้าพลเมืองแต่ละคนและทุกคนไม่มีความเป็นเป็นประชาธิปไตย ภาพรวมของสังคมก็จะสะท้อนการขาดคุณสมบัติประขาธิปไตย มากหรือน้อย ตามสัดส่วนของคุณภาพประชาธิปไตยในตัวพลเมือง
          โดยประวัติศาสตร์ ประเทศไทยเปลี่ยนแปลงการปกครองเข้าสู่โครงสร้างประชาธิปไตยมานานถึง 83 ปีแล้ว แม้จะมีการยึดอำนาจขัดจังหวะการพัฒนาประชาธิปไตยอยู่เป็นระยะๆ แต่ประเทศไทยอยู่ในระบอบประชาธิปไตยมาต่อเนื่องจนทุกวันนี้  หากจะมีการวิพากษ์ว่าประชาธิปไตยของไทยไม่สมบูรณ์ เป็นประชาธิปไตยครึ่งใบบ้าง ประชาธิปไตยแบบไม่เต็มใบบ้าง ซึ่งคำวิจารณ์นี้ก็ชอบด้วยเหตุผลตามหลักวิชาการ เพราะในโลกนี้ไม่มีประชาธิปไตยแบบสมบูรณ์ เพราะประชาธิปไตยเป็นปรัชญาการเมืองที่ก่อกำเนิดระบบการเมืองการปกครองที่วิวัฒนาการปรับแก้แปรผันไปตามกาลเวลาและเป็นไปตามสภาวะสังคมและวัฒนธรรมที่นำระบอบประชาธิปไตยไปทดลองใช้ในประเทศของตนเอง ประชาธิปไตยในโลกปัจจุบันจึงปรากฏรูปแบบมากมายหลากหลาย และยังคงวิวัฒนาการต่อไปอย่างไม่รู้จบ
          เมื่อวิเคราะห์ด้วยหลักวิชาการว่าด้วยลัทธิ อุดมการณ์ และปรัชญาการเมือง สรุปได้ว่าประเทศไทยเป็นสมาชิกอาเซียนที่มีการปกครองแบบประชาธิปไตยที่มีคุณภาพสูงในเชิงโครงสร้างทางการเมืองแบบประชาธิปไตยประเทศหนึ่ง ตั้งแต่การมีรัฐธรรมนูญ การมีระบบรัฐสภาสองสภา การมีสถาบันทางการเมืองสำคัญแบ่งอำนาจหน้าที่กันทำงาน คือสถาบันนิติบัญญัติ (รัฐสภา) สถาบันบริหาร (รัฐบาล) และสถาบันตุลาการ (ระบบศาลยุติธรรม) มีพรรคการเมืองที่สามารถทำกิจกรรมทางการเมืองได้อย่างเสรี นอกจากนั้นก็มีสถาบันตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐเป็นองค์กรอิสระอีกหลายองค์กร เช่นศาลรัฐธรรมนูญ ศาลปกครองสูงสุด คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ฯลฯ  ประชาชนมีสิทธิเสรีภาพเต็มที่ไม่ว่าจะเป็นสิทธิในความเป็นอยู่ส่วนตัว สิทธิเสรีภาพในการพูด แสดงความคิดเห็น การสื่อสารส่วนบุคคล และการสื่อสารมวลชน พลเมืองไทยมีสิทธิในการดูแลชุมชนท้องถิ่น มีการจัดการปกครองส่วนท้องถิ่นที่ก้าวหน้า รวมถึงการจัดการระบบภาษีอากรและงบประมาณของท้องถิ่นเอง การเลือกตั้งมีมากหลากหลายและบ่อยครั้ง ทั้งระดับชาติ และระดับท้องถิ่นทั้งหมดนี้หากมีสิ่งใดไม่ชอบมาพากล ประชาชนก็มีสิทธิแสดงความไม่พอใจรัฐบาล หรือสภาท้องถิ่น ด้วยการลงคะแนนเสียงเลือกตั้งครั้งต่อไป ปฏิเสธรัฐบาลเดิมที่ตนไม่พอใจ เลือกพรรคการเมืองอื่นเข้าไปเป็นรัฐบาลได้ ทั้งหมดคือโครงสร้างและรูปแบบประชาธิปไตยของประเทศไทยผู้ก่อตั้งอาเซียนมีไว้แสดงต่อมิตรประเทศและชาวโลกว่า ประเทศไทยนั้นเป็นประชาธิปไตยที่ได้มาตรฐานสากล  อยู่ในระดับแนวหน้าของอาเซียน 

          ในบรรดาสมาชิก 10 ประเทศของอาเซียน ประเทศที่มีการเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตย ประเทศที่มีโครงสร้างและกิจกรรมทางการเมืองพื้นฐานดีกว่าชาติอื่นก็คือ ไทย ฟิลิปปินส์  อินโดนีเซีย มาเลเซีย และสิงคโปร์ รัฐสมาชิกอาเซียนที่เหลือกำลังอยู่ระหว่างวิวัฒนาการการเมืองการปกครองและสังคมของตนอยู่อย่างไม่เร่งร้อนนัก และโดยฌแพาะประเทศไทยระหว่างพักกระบวนการประชาธิปไตยด้วยอำนาจการปกครองแบบอำนาจนิยมของคณะทหารอีกครั้งในปี 2557 ก็หมายความว่า กระบวนการค้นหารูปแบบประชาธิปไตยที่เหมาะสมสำหรับสังคมไทยกำลังเริ่มต้นอีกครั้ง ส่วนจะสำเร็จหรือไม่ มากน้อยแค่ไหน ประชาชนคนไทยจะตัดสินอีกทีเมื่อแนวทางการปฏิรูปการเมืองไทยรอบใหม่เข้าสู่ภาคปฏิบัติจริง

          ประเทศไทยมีโครงสร้างของระบอบประชาธิปไตยที่ได้มาตรฐาน หากแต่พลเมืองส่วนหนึ่ง โดยเฉพาะพวกผู้นำและเหล่านักการเมืองทั้งหลาย ยังไม่ถึงมาตรฐานในเรื่องความรู้ความเข้าใจ พลเมืองส่วนหนึ่งยังต่ำกว่ามาตรฐานว่าด้วยความรับผิดชอบและบทบาทหน้าที่ในสังคมประชาธิปไตย การศึกษาจนได้ความรู้ความเข้าใจในเรื่องประชาธิปไตยยังมีน้อย ไม่ว่าจะเรียนจบการศึกษาในโรงเรียนและมหาวิทยาลัยมาได้ระดับสูงต่ำขนาดไหนก็ตาม ความรู้และการศึกษาเรื่องประชาธิปไตยเป็นเรื่องของวิถีชีวิต หัวใจ และจิตวิญญาณ ใบวุฒิบัตรและปริญญามิใช่เครื่องวัดคุณภาพและมาตรฐานประชาธิปไตยในตัวบุคคล นี่คือปัญหาที่มองเห็นในตัวนักการเมือง ผู้นำทางการเมือง สมาชิกรัฐสภา และคณะรัฐมนตรี ที่ผ่านๆมาในประวัติศาสตร์การเมืองไทย

          ในระบอบประชาธิปไตยนั้น การชุมนุมเพื่อประท้วง หรือเพื่อแสดงความเห็นที่แตกต่าง เป็นกิจกรรมที่กระทำได้และถือเป็นเรื่องปรกติ แต่การชุมนุมเรียกร้องของกลุ่มมวลชนเพื่อให้ได้สิ่งที่ต้องการโดยมิยอมเลิกรา แถมมีการข่มขู่ขีดเส้นตายด้วยนั้น มิใช่กิจกรรมที่เป็นประชาธิปไตย เพราะการแก้ปัญหาในสังคมประชาธิปไตยนั้น หากเจาจรหารือรอมชอมกันไม่ได้ หาฉันทามติไม่ได้ ก็ต้องใช้วิธีออกเสียงลงคะแนน ลงมติโดยยึดเสียงข้างมากเป็นหลัก หากเสียงข้างมากชนะก็ทำตามเสียงข้างมาก แต่ก็ยังคงดูแลผลประโยชน์และความทุกข์สุขของฝ่ายข้างน้อยต่อไป เพราะประชาธิปไตยเป็นกระบวนการทางการเมืองที่มุ่งหวังความสงบสุขและความเจริญยั่งยืนของทุกคนในสังคม
          ข้อเรียกร้องที่ทำให้ไม่ได้เลยอย่างแน่นอนคือการเรียกร้องให้รัฐบาลยุบสภาและลาออกภายจำนวนวัน เวลา หรือชั่วโมงที่กำหนดเป็นเส้นตายพร้อมข่มขู่ว่าจะมีมาตรการตอบโต้ที่เข้มข้นหรือแรงขึ้น หากรัฐบาลไม่ยุบสภาตามที่ผู้ชุมนุมข่มขู่เป็นเงื่อนไขไว้นั้น การกระทำเช่นว่านี้ ถือเป็นกิจกรรมที่ไม่เป็นประชาธิปไตย แต่เป็นกิจกรรมของผู้ใช้อำนาจเผด็จการโดยมวลชนที่ใช้อารมณ์เป็นเครื่องตัดสินใจเท่านั้น รัฐบาลในระบอบประชาธิปไตยจะยุบสภาเพราะถูกมวลชนนอกสภาข่มขู่นั้นย่อมทำไม่ได้ เพราะรัฐบาลมีเสียงสนับสนุนจากประชาชนส่วนใหญ่ในประเทศจนได้เสียงข้างมากในสภาผู้แทนราษฎร รัฐบาลจึงต้องอยู่เพราะมีเสียงข้างมากของพลเมืองสนับสนุนอยู่ หากรัฐบาลยอมสยบต่อผู้ชุมนุมในทุกข้อเรียกร้องสำคัญๆที่ควรผ่านกระบวนการทางรัฐสภา ยอมลาออก ยอมยุบสภา ก็เท่ากับว่ารัฐบาลไม่เคารพประชาชนผู้มีเสียงมากกว่าเสียงของผู้ชุมนุมประท้วง แม้ว่าประชาชนเสียงข้างมากทั้งหลายจะมิได้ออกมาแสดงพลังจำนวนพลเมืองประท้วงให้เห็นบ้างก็ตาม เพราะพลเมืองสามารถแสดงความเห็นได้อีกหลายวิธีโดยไม่จำเป็นต้องจัดการชุมนุมประท้วง ดังนั้นรัฐบาลจึงต้องอธิบายหลักประชาธิปไตยนี้ให้กับมวลชนผู้ประท้วงให้ได้รับรู้เป็นการเพิ่มพูนการศึกษาเรื่องประชาธิปไตยในหมู่มวลชนด้วย หากเข้าใจประชาธิปไตยแล้วคราวหน้าหากจะมาประท้วงกันอีกก็จะได้รู้ว่า การชุมนุมประท้วงนั้นเป็นวิธีหนึ่งในหลายๆวิธีที่จะแสดงความคิดเห็น เมื่อแสดงแล้ว ฝ่ายตรงข้าม หรือฝ่ายรัฐบาลรับรู้แล้วแต่แก้ไขอะไรให้ไม่ได้ก็ควรจะพอใจที่ได้แสดงออกซึ่งความคิดเห็นโดยเสรี ทว่าจะไม่มีสิทธิมาแสดงอาการโกรธเกรี้ยวและบุกทุบทำลายสิ่งสาธารณะ หรือแม้กระทั่งพูดปราศรัยด้วยถ้อยคำที่หยาบคาย เพราะการชุมนุมในระบอบประชาธิปไตย ไม่ใช่การชุมที่สนับสนุนการใช้ความรุนแรงทั้งกาย วาจา และใจ แต่เป็นการชุมนุมที่ต้องการแสดงออกซึ่งความเห็นที่กลุ่มตนเห็นว่าดีกว่า หรือแจ้งปัญหาที่เห็นว่าควรแก้ไข เท่านั้น หากประสงค์การเปลี่ยนแปลง ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนแปลงรัฐบาล หรือแก้ไขนโยบาย ก็ให้ทำผ่านผู้แทนราษฎรสังกัดพรรคการเมืองที่ผู้ชุมนุมประท้วงสนับสนุนหรือสังกัดอยู่ด้วย ขณะเดียวกันพรรคการเมืองที่เป็นเสียงข้างน้อยในสภาและเป็นพวกเดียวกันกับมวลชนผู้ประท้วงก็ควรที่จะรับเรื่องร้องเรียนทั้งหลายจากผู้ประท้วงไปพัฒนาตนเอง พัฒนานโยบายของพรรคตนให้ประชาขนกลุ่มอื่นเพิ่มความเลื่อมใสศรัทธา เพื่อจะได้คะแนนเสียงเพิ่มมากขึ้นในการเลือกตั้งครั้งต่อไป หากใจร้อน ต้องการล้มรัฐบาลที่ตนไม่สนับสนุน หรือไม่ชอบ ก็ต้องใช้วิธีอภิปรายไม่ไว้วางใจในสภาผู้แทนราษฎร 

          เรื่องเหล่านี้เป็นพื้นฐานประชาธิปไตยในวิชารัฐศาสตร์เบื้องต้น ซึ่งเป็นไปได้ที่มวลชนผู้ชุมนุมประท้วงส่วนหนึ่งอาจไม่ทราบ ไม่เข้าใจ เพราะไม่ได้รับการศึกษาเรื่องประชาธิปไตยมาก่อน แต่สำหรับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ไม่ว่าจะสังกัดพรรดการเมืองอะไรก็ย่อมจะมีการศึกษา มีความรู้เรื่องประชาธิปไตยเป็นอย่างดี จึงเป็นหน้าที่ของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรทุกคนที่จะช่วยสร้างคุณภาพประชาธิปไตยให้เกิดขึ้นในหมู่มวลชนผู้สนับสนุนพรรคของตนให้ดีมากขึ้น 

          โดยภาพรวมแล้ว ประชาธิปไตยเป็นระบบการเมืองการปกครองที่โลกปัจจุบันนิยมใช้มากที่สุด โดยยึดหลักปฏิบัติพื้นฐานคล้ายกัน คือมีโครงสร้างที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ เป็นประชาธิปไตยแบบเลือกผู้แทนเข้าไปทำหน้าที่นิติบัญญัติในรัฐสภา และเลือกผู้แทนไปเป็นรัฐบาลในฝ่ายบริหารอีกต่อหนึ่ง ขณะเดียวกันประชาชนก็อาจเข้ามีส่วนร่วมโดยตรงและโดยอ้อมในกิจกรรมสาธารณะต่างๆได้ตามโอกาสและความประสงค์ของตน ประชาธิปไตยพื้นฐานยึดเสียงส่วนใหญ่เป็นเสียงสนับสนุนการตัดสินในเรื่องต่างๆอันเป็นกิจกรรมสาธารณะ แต่ก็ยังใส่ใจดูแลเสียงข้างน้อยในสังคมอย่างเสมอภาคกัน เมื่อมีหลักการพื้นฐานของประชาธิปไตยแล้ว กาลเวลาผ่านไป การทดลอง ปรับปรุงแก้ไขกระบวนการประชาธิปไตยให้เหมาะสมกับสังคม วัฒนธรรม และวิถีชีวิต ในแต่ละประเทศก็วิวัฒนาการประชาธิปไตยไปจนมีรูปแบบที่แตกต่างหลากหลาย เป็นประชาธิปไตยแต่ชื่อก็มี, เป็นประชาธิปไตยแบบเก่าก็มี, แบบใหม่, แบบจำกัด, แบบนำทาง, สารพัดแบบ, ดังนั้นการทำความเข้าใจเรื่องประชาธิปไตยจึงต้องยึดความตกลงร่วมกันก่อนดังนี้ :

1. หลักการพื้นฐานของประชาธิปไตยส่วนใหญ่จะเป็นแบบเดียวกัน
2. ประชาธิปไตยวิวัฒนาการไปตามองค์ประกอบแวดล้อมในต่างสังคมต่างวัฒนธรรมของแต่ละประเทศ จึงปรากฏรูปแบบที่แตกต่างหลากหลาย
3. ประชาธิปไตยแบบแรกและดั้งเดิมที่สุดเกิดขึ้นที่นครรัฐเอเธนส์ ซึ่งปัจจุบันเป็นนครหลวงของประเทศกรีซ เป็นประชาธิปไตยแบบพลเมืองมีส่วนร่วมมากที่สุด
4. ประชาธิปไตยที่พัฒนาแล้วเป็นต้นแบบที่ควรศึกษาและทำตามอย่างหรือนำมาปรับใช้เป็นประชาธิปไตยในยุโรปและอเมริกาเหนือ
5. ประชาธิปไตยในประเทศกำลังพัฒนาส่วนมากอยู่ในระหว่างทดลองปรับปรุงให้หมาะสม หากให้การศึกษากับประชาชนให้ดีพอก็จะสามารถมีการปกครองแบบประชาธิปไตยที่จะนำทางสังคมและประเทศชาติไปสู่ความสงบและรุ่งเรืองยั่งยืนได้เร็ว
6. สำหรับประเทศไทยนั้นการทดลอง ประชาธิปไตยมีอายุกว่าแปดสิบปีแล้ว  ถือว่าเดินมาถูกทางแต่หนทางไม่ราบรื่น การศึกษาเรื่องประชาธิปไตยในหมู่ประชาชนต่ำ ผู้นำทางการเมือง ตลอดจนสมาชิกพรรคการเมือง ให้ความสำคัญเรื่องการศึกษาประชาธิปไตยน้อยกว่าการทำกิจกรรมทางเศรษฐกิจและการเมือง

          เพื่อให้ทุกฝ่ายมีฐานข้อมูลเพื่อการศึกษาและพัฒนาประชาธิปไตยต่อ ขอนำสรุปความจากหนังสือ ของศาสตราจารย์ David Held ชื่อModels of Democracy (Third Edition, Polity Press, Cambridge ,UK, Malden, MA, U.S.A., , 2006) ที่ว่าด้วยรูปแบบต่างๆของประชาธิปไตยในโลก มาสรุปให้เห็นว่าอย่างน้อยๆการเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตยในโลกปัจจุบันนี้มีมากถึง 13 แบบ ดังนี้ :

Classical democracy: Athens
ประชาธิปไตยแบบดั้งเดิม ณ นครรัฐเอธนส์


[1] Model I | Classical Democracy | ประชาธิปไตยดั้งเดิม
หลักแห่งความชอบธรรม

• พลเมืองควรมีความเท่าเทียมกันทางการเมืองเพื่ออิสรภาพในการปกครองและถูกปกครอง

คุณลักษณะสำคัญ

• พลเมืองมีส่วนร่วมโดยตรงในการบัญญัติกฎหมาย และ กระบวนการยุติธรรม
• สภาพลเมืองมีอำนาจอธิปไตยสูงสุด
• ขอบเขตอำนาจอธิปไตยสูงสุดของพลเมืองครอบคลุมกิจการของนครรัฐ
• หลากหลายวิธีการเลือกผู้แทนสำหรับตำแหน่งหน้าที่งานสาธารณะ (การเลือกตั้งโดยตรง, จับสลาก, หมุนเวียนตำแหน่ง)
• ปราศจากสิทธิพิเศษอันเป็นลักษณะแตกต่างระหว่างพลเมืองสามัญ กับ เจ้าหน้าที่รัฐ
• ยกเว้นตำแหน่งที่เกี่ยวกับการสงคราม บุคคลจะไม่ดำรงตำแหน่งสาธารณะมากกว่า 2 สมัย
• ช่วงระยะเวลาดำรงตำแหน่งสาธารณะสั้น
• มีค่าตอบแทนตำแหน่งสาธารณะ

เงื่อนไขทั่วไป

• นครรัฐขนาดเล็ก ดินแดนส่วนในเป็นพื้นที่การเกษตร
• เศรษฐกิจระบบทาส ทำให้พลเมืองมีเวลาว่าง
• มีคนทำงานบ้าน (แรงงานสตรี) บุรุษมีเวลาทำงานสาธารณะ
• จำกัดสิทธิการเป็นพลเมืองอยู่ในจำนวนน้อย

1. Republicanism: Liberty, Self-Government and the Active Citizen

[2] Model IIa | Protective Republicanism | ประชาธิปไตยแบบสาธารณรัฐคุ้มครอง
หลักแห่งความชอบธรรม

• การมีส่วนร่วมทางการเมืองเป็นเงื่อนไขจำเป็นพื้นฐานของเสรีภาพของบุคคล; หากพลเมืองไม่ร่วมเป็นผู้ปกครองด้วยก็จะถูกอิทธิพลครอบงำโดยพลเมืองอื่น

คุณลักษณะสำคัญ

• ดุลยภาพแห่งอำนาจระหว่าง “ประชาชน”, ชนชั้นสูง ชนชั้นขุนนาง (aristocracy) และ สถาบันพระมหากษัตริย์ เชื่อมโยงถึงรัฐธรรมนูญลักษณะผสม หรือรัฐบาลลักษณะผสม, โดยมีบทบัญญัติเอื้ออำนวยให้พลังอำนาจทางการเมืองระดับผู้นำมีบทบาทนำมากกว่าในสาธารณกิจ
• การมีส่วนร่วมของพลเมืองทำได้โดยผ่านหลากหลายกลไกที่เป็นไปได้ รวมทั้งการเลือกตั้งผู้แทนเข้าสู่สภาผู้ปกครอง
• กลุ่มต่างๆในสังคมแข่งขันกันส่งเสริม ผลักดัน และ ปกป้องผลประโยชน์ของกลุ่มตน
• มีเสรีภาพในการพูด การแสดงความคิดเห็น และการรวมกลุ่มสมาคม
• กฎแห่งการปกครองโดยกฎหมาย

เงื่อนไขทั่วไป

• ชุมชนเมืองขนาดเล็ก
• ทำนุบำรุงศาสนกิจ
• ประชาคมของผู้ประกอบศิลปาชีพและพาณิชย์การ
• สตรี ผู้ใช้แรงงาน ผู้ต้องพึ่งพาผู้อื่น ถูกแยกอยู่นอกกิจกรรมการเมือง (บุรุษมีโอกาสเพิ่มมากขึ้นในกิจการสาธารณะ)
• สมาคมทางการเมืองที่แข่งขันกันมีความขัดแย้งกันเข้มข้นมากขึ้น



[3] Model IIb | Developmental Republicanism | ประชาธิปไตยแบบสาธารณรัฐพัฒนา
หลักแห่งความชอบธรรม

• พลเมืองต้องมีความเสมอภาคกันทางการเมือง และ เศรษฐกิจ เพื่อมิให้ผู้ใดเป็นเจ้านายเหนือผู้อื่นใด ทุกคนสามารถบรรลุถึงความเท่าเทียมกันในการมีอิสรภาพ และ การพัฒนาตน ในกระบวนการตัดสินกำหนดตนเพื่อความดีงามอันเป็นส่วนรวม

คุณลักษณะสำคัญ

• แบ่งแยกหน้าที่การสาธรณกิจเป็น ฝ่ายนิติบัญญัติ และ ฝ่ายบริหาร
• การมีส่วนร่วมโดยตรงของพลเมืองในการประชุมสาธารณะถือเป็นสภานิติบัญญัติ
• มติเอกฉันท์ต่อกิจการงานสาธารณะเป็นสิ่งพึงประสงค์ แต่ในกรณีที่มีความเห็นขัดแย้งก็พึงให้มีการออกเสียงลงคะแนนตัดสินด้วยเสียงข้างมาก
• ตำแหน่งงานฝ่ายบริหารเป็นของคณะข้าราชการและผู้บริหาร 
• ผู้บริหารมาจากการแต่งตั้ง, เลือกตั้งโดยตรง หรือโดยการจับสลาก

เงื่อนไขทั่วไป

• เป็นชุมชนขนาดเล็กที่มิใช่ชุมชนอุตสาหกรรม
• กระจายความเป็นเจ้าของทรัพย์สินอย่างกว้างขวางในหมู่พลเมืองจำนวนมาก; พลเมืองพึ่งการเป็นผู้ครอบครองทรัพย์สินส่วนบุคคล, เป็นประชาคมของผู้ผลิตอิสระ

1. The development of Liberal Democracy: For and Against the State

[4] Model IIIa | Protective Democracy | ประชาธิปไตยแบบคุ้มครอง
หลักแห่งความชอบธรรม

• พลเมืองต้องได้รับการคุ้มครองจากการใช้อำนาจของผู้ปกครอง และจากพลเมืองด้วยกัน เพื่อให้มั่นใจได้ว่าผู้ทีทำหน้าที่ปกครองทำตามนโยบายที่ตกลงไว้กับพลเมืองเพื่อผลประโยชน์ของพลเมืองโดยรวม

คุณลักษณะสำคัญ

• อำนาจอธิปไตยในที่สุดอยู่กับพลเมือง แต่มอบต่อให้ผู้เป็นตัวแทนไปบริหารงานอันเป็นกิจของรัฐด้วยความชอบธรรม
• มีการเลือกตั้งเป็นประจำ ลงคะแนนแบบลับ กลุ่มต่างๆแข่งขันกัน มีศักยภาพในการก่อเกิดกลุ่มบุคคลซึ่งจะเป็นผู้นำ หรือพรรค, มีการปกครองโดยเสียงข้างมากเป็นสถาบันการปกครองพื้นฐาน เพื่อสถาปนาระบบการตรวจสอบได้ในเรื่องความชอบธรรมของผู้ทำหน้าที่ปกครอง
• อำนาจรัฐต้องไม่เป็นเรื่องส่วนตัว เช่น ต้องให้เป็นไปตามบทบัญญัติแห่งกฎหมาย แบ่งกันระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติ ฝ่ายบริหาร และ ฝ่ายตุลาการ
• มีรัฐธรรมนูญเป็นแกนกลางในการประกันอิสรภาพจากการการปฏิบัติอันมิเป็นธรรม มีความเสมอภาคตามกฎหมาย ในรูปแบบของสิทธิทางการเมืองและสิทธิพลเมือง หรือ เสรีภาพทางการเมือง และ เสรีภาพของพลเมือง เหนือเรื่องอื่นใด คือเรื่อง สิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาคกัน ในเรื่อง การพูด การแสดงความคิดเห็น การสมาคม การออกเสียงลงคะแนน และการดำรงไว้ซึ่งความเชื่อของตน
• แยก “รัฐ” ออกจาก “ประชาสังคม”, ตัวอย่างเช่น ภารกิจทั่วไปของรัฐคือการสร้างกรอบอันจะเอื้ออำนวยให้พลเมืองได้ดำเนินชีวิตส่วนตัวที่ปราศจากความเสี่ยงต่อความรุนแรง พฤติกรรมทางสังคมที่มิอาจเป็นที่ยอมรับได้ และการแทรกแซงทางการเมืองอันไม่เป็นที่พึงประสงค์
• มีกลุ่มศูนย์อำนาจ และ กลุ่มผลประโยชน์ แข่งขันกันชิงอำนาจรัฐ 

เงื่อนไขทั่วไป

• ภาคประชาสังคมมีการพัฒนาถึงขั้นมีการเมืองปกครองที่ปกครองตนเองได้ 
• ส่วนบุคคลครอบครองเครื่องมือการผลิต
• เศรษฐกิจแบบตลาดการแข่งขันเสรี
• ระบบการปกครองในครอบครัวแบบพ่อเป็นผู้ปกครอง
• รัฐขยายอาณาเขต

[5] Model IIIb | Develpomental Democracy | ประชาธิปไตยแบบพัฒนา
หลักแห่งความชอบธรรม

• การมีส่วนร่วมในวิถีชีวิตการเมืองเป็นเรื่องจำเป็น ไม่เพียงแต่เพื่อปกป้องผลประโยชน์ส่วนตนเท่านั้น แต่ก็ด้วยเพื่อการสรรสร้างการเป็นพลเมืองที่เปี่ยมด้วยข้อมูลข่าวสารความรู้ มีความยึดมั่นพันผูกกับการพัฒนาตนเองและพัฒนาสังคมประชาธิปไตย การเข้าร่วมกิจกรรมทางการเมืองเป็นเงื่อนไขจำเป็นพื้นฐานที่จะนำไปสู่การขยายขีดความสามารถของบุคคลสู่จุดสูงสุดอย่างมีสุนทรียภาพ

คุณลักษณะสำคัญ

• หลักอธิปไตยของปวงชนส่วนรวมโดยการมีสิทธิเสรีภาพเป็นสากล (พร้อมด้วยระบบการออกเสียงลงคะแนนตามระบบสัดส่วน (Proportional Representation – PR)
• รัฐบาลแบบผู้แทนปวงชน (เลือกตั้งผู้นำ, เลือกตั้งเป็นประจำ, ลงคะแนนเลือกตั้งแบบลับ, ฯลฯ)
• มีรัฐธรรมนูญเป็นเครื่องมือกำหนดกรอบตรวจสอบ-สร้างขอบเขตจำกัด –และแบ่งสรรอำนาจรัฐ และเพื่อยืนยันการส่งเสริมสิทธิของบุคคล และโดยเฉพาะที่เหนือสิ่งอื่นใดคือบรรดาการใดๆที่เกี่ยวโยงกับอิสรภาพในการคิด การรู้สึก รสนิยม การถกเถียงเสวนา การพิมพ์  การผนวกรวมและการมุ่งมั่นในอันที่จะไปสู่แผนการเลือกดำเนินวิถีชีวิตอันหลากหลายของบุคคล
• มีการแยกกันอย่างชัดเจนระหว่างการประชุมรัฐสภา กับ ระบบราชการสาธารณะ เช่น การแยกระหว่างหน้าที่การงานของผู้ที่ดำรงตำแหน่งที่มาจากการเลือกตั้ง กับ ผู้เชี่ยวชาญหรือผู้ชำนาญการเฉพาะเรื่อง ซึ่งทำหน้าที่นักบริหารกิจการสาธารณะ
• พลเมืองเข้าร่วมกิจกรรมสาขาต่างๆของรัฐบาล โดยการออกเสียงลงคะแนน การมีส่วนร่วมอย่างกว้างขวางในการปกครองส่วนท้องถิ่น การอภิปรายเรื่องนโยบายสาธารณะ และการบริการในกระบวนการยุติธรรม

เงื่อนไขทั่วไป

• ภาคประชาสังคมเป็นอิสระ โดยมีการแทรกแซงจากภาครัฐน้อยที่สุด
• เศรษฐกิจแบบตลาดการแข่งขันเสรี
• ส่วนบุคคลครอบครองเครื่องมือการผลิต คู่ขนานไปกับการทดลองระบบสหกรณ์ชุมชนเป็นเจ้าของเครื่องมือการผลิต
• สตรีได้รับสิทธิและเสรีภาพ แต่ยังคงรักษาไว้ซึ่งระบบดั้งเดิมในการแบ่งหน้าที่การงานในครัวเรือน
• ระบบชาติ-รัฐ ที่มีการพัฒนาความสัมพันธ์ระหว่างรัฐดีแล้ว

Direct Democracy and the End of Politics
ประชาธิปไตยทางตรง และ การยุติการเมือง

[6] Model IV | Direct Democracy and the End of Politics | ประชาธิปไตยทางตรง สิ้นสุดการเมือง

หลักแห่งความชอบธรรม
‘การพัฒนาอย่างอิสระเสรีสำหรับคนทั้งหมด’ จะเป็นไปได้ก็ต่อเมื่อมี ‘การพัฒนาอย่างอิสระเสรีของบุคคล’ อิสรภาพจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อสิ้นสุดการเอารัดเอาเปรียบ และในที่สุดจะต้องมีความเสมอภาคอย่างบริบูรณ์ในด้านการเมืองและเศรษฐกิจ ; ความเสมอภาคเท่านั้นที่จะประกันเงื่อนไขอันจะทำให้บรรลุซึ่งศักยภาพในหมู่มวลมนุษย์ เพื่อว่า “แต่ละคนจะสามารถบรรลุถึงขีดความสามารถของตน” (Each can give according to his ability)และ “รับสิ่งที่จำต้องใช้”(Receive what they need)
คุณลักษณะสำคัญ
Socialism | ลัทธิสังคมนิยม

• คอมมูน หรือ สภา เป็นผู้จัดการกิจารสาธารณะ ใช้อำนาจบริหารจัดการตามลำดับชั้นในรูปแบบปีรามิด
• เจ้าหน้าที่รัฐบาล เจ้าหน้าที่ผู้รักษากฎหมาย ผู้บริหาร จะต้องได้มาด้วยการเลือกตั้ง มีการจัดการเลือกตั้งบ่อยๆ ตามความเห็นพ้องต้องกันจากชุมชน และมีอำนาจการถอดถอนผู้ได้รับการเลือกตั้งออกได้
• เจ้าหน้าที่ผู้บริหารสาธารณกิจจะได้รับค่าตอบแทนไม่มากเกินค่าจ้างแรงงานทั่วไป
• มีกองกำลังประชาชนทำหน้าที่ปกป้องคุ้มครองระบอบการเมืองใหม่ ภายใต้การกำกับดูแลของชุมชน

Communism | ลัทธิคอมมิวนิสต์

• ‘รัฐบาล’ และ ‘การเมือง’ ในทุกรูปแบบถูกแทนที่โดยการกำกับดูแลตนเองของประชาชน
• กิจการสาธารณะถูกปกครองดูแลโดยระบบคณะกรรมการ
• ถือ ‘ฉันทามติ’ เป็นหลักในการตัดสินใจประเด็นสาธารณะทั้งมวล
• จำแนกตำแหน่งหน้าที่การบริหารจัดการงานสาธารณะที่เหลือโดยการหมุนเวียนตำแหน่ง หรือโดยการเลือกตั้ง
• กองกำลังติดอาวุธ และกองกำลังเพื่อการรุกรานถูกแทนที่ด้วยกระบวนการตรวจสอบตนเอง

เงื่อนไขทั่วไป
Socialism | ลัทธิสังคมนิยม

• ชนชั้นแรงงาน (working class)มีเอกภาพ
• ชนชั้นกระฎุมพี (bourgeoisie-ชนชั้นกลาง-นายทุน-ขุนนาง-อำมาตย์) พ่ายแพ้
• สุดสิ้นสิทธิพิเศษทุกชนชั้น
• มีการพัฒนากำลังการผลิตมากอย่างเพียงพอเพื่อตอบสนองความจำเป็นพื้นฐาน ประชาชนมีเวลาเหลือพอที่จะทำในสิ่งที่มิใช่กิจกรรมการผลิต
• รัฐและสังคมบูรณาการเข้าด้วยกันเพิ่มพูนมากขึ้นตามลำดับ

Communism | ลัทธิคอมมิวนิสต์

• ส่วนต่างๆของการเป็นชนชั้นสลายสิ้น
• กำจัดสิ้นซึ่งความขาดแคลนทั้งหลายของปัจจัยการผลิต กำจัดการมีทรัพย์สินส่วนตนทั้งมวลอันเป็นปัจจัยการผลิต
• กำจัดการตลาด การแลกเปลี่ยน และระบบเงินตรา
• สิ้นสุดการแบ่งแยกสังคมและแรงงาน
  

Competitive Elitism and the Technocratic Vision
การแข่งขันของชนชั้นผู้นำและวิสัยทัศน์ของมืออาชีพผู้ชำนาญการ

[7] Model V | Competitve Elitist Democracy | ประชาธิปไตยโดยกลุ่มชนชั้นผู้นำในสังคม
หลักแห่งความชอบธรรม

• มีวิธีการเลือกสรรกลุ่มชนชั้นผู้นำทางการเมืองผู้มีทักษะความรู้ความสามารถและมีจินตนาการเพื่อการตัดสินใจทำในเรื่องการนิติบัญญัติและการบริหารจัดการรัฐ
• สร้างระบบขัดขวางการนำทางการเมืองที่เกินขอบเขต

คุณลักษณะสำคัญ

• รัฐบาลโดยรัฐสภา เป็นฝ่ายบริหารที่เข้มแข็ง
• มีการแข่งขันระหว่างกลุ่มผู้นำทางการเมือง และ พรรคการเมืองต่างๆ
• รัฐสภาอยู่ใต้ระบบการควบคุมอำนาจโดยการเมืองระบบพรรคการเมือง
• ผู้นำทางการเมืองเป็นแกนกลางของอำนาจการนำทางรัฐ
• ระบบราชการ : มีคุณภาพ ได้รับการฝึกฝนอบรมอย่างดี และเป็นอิสระ
• ทั้งรัฐธรรมนูญ และการทำงานในภาคปฏิบัติจริง วางกรอบจำกัดไว้ให้ในเรื่อง ‘ขอบเขตที่ได้ประสิทธิผลในการตัดสินใจทางการเมือง’

เงื่อนไขทั่วไป

• สังคมอุตสาหกรรม
• ความขัดแย้งทางการเมืองและสังคม เป็นแบบกระจัดกระจายเป็นส่วนแยกย่อยหลายหลาก
• ประชากรผู้มีสิทธิออกเสียงเลือกตั้งได้รับข่าวสารข้อมูลระดับต่ำ และ/หรือ ใช้อารมณ์ตัดสินออกเสียงลงคะแนน
• วัฒนธรรมทางการเมืองที่ยอมรับได้ในความเห็นที่แตกต่างกัน
• การปรากฏของกลุ่มคนที่เป็นผู้ชำนาญการ นักบริหารจัดการ ผู้ซึ่งผ่านการฝึกฝนอบรมทางด้านเทคนิควิชาการมาอย่างดี
• มีการแข่งขันระหว่างรัฐเพื่อแย่งชิงอำนาจและความได้เปรียบในระบบระหว่างประเทศ

Pluralism, Corporate Capitalism and the State
พหุนิยม, ทุนนิยมบรรษัท และ รัฐ

[8] Model VI | Pluralism | ประชาธิปไตยพหุนิยม (เคารพทุกเสียงในสังคม)
หลักแห่งความชอบธรรม

• มีรัฐบาลโดยเสียงข้างน้อยได้ ทำให้มีเสรีภาพทางการเมือง
• เป็นหลักการขวางกั้นการก่อเกิดกลุ่มที่มีอำนาจมากเกินและรัฐที่ไม่ตอบสนองประชาชน

คุณลักษณะสำคัญ

• สิทธิการถือสัญชาติ หนึ่งคนหนึ่งเสียง อิสรภาพในการแสดงความคิดเห็น อิสรภาพในการจัดการรวมกลุ่มองค์กร สมาคม ฯลฯ
• ระบบตรวจสอบ ถ่วงดุล ระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติ บริหาร ตุลาการ และฝ่ายข้าราชการ
• ระบบการเลือกตั้งที่มีการแข่งขันกัน โดยมีพรรคการเมืองอย่างน้อย 2 พรรค

              Classic Pluralism | พหุนิยมดั้งเดิม

• มีกลุ่มผลประโยชน์หลากหลายและทับซ้อนกันพยายามสร้างอิทธิพลทางการเมือง
• รัฐบาลทำหน้าที่รอมชอม ตัดสินปัญหาความแตกต่างของข้อเรียกร้องจากกลุ่มต่างๆ
• รัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุด การปฏิบัติตามบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญเป็นฐานวัฒนธรรมทางการเมือง

                 Neo-Pluralism | พหุนิยมใหม่

• มีกลุ่มผลประโยชน์จำนวนมาก แต่วาระทางการเมืองโน้มเอียงไปทางการแสวงหาอำนาจของบรรษัทธุรกิจ
• รัฐ และส่วนองค์กรต่างๆของรัฐกำหนดผลประโยชน์ของส่วนตน
• รัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุด การปฏิบัติตามบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญสะท้อนลักษณะหลากหลายของวัฒนธรรมทางการเมือง และระบบที่มีความไม่เท่าเทียมกันอย่างมากของทรัพยากรทางเศรษฐกิจ

เงื่อนไขทั่วไป
Classic Pluralism | พหุนิยมดั้งเดิม

• อำนาจถูกแบ่งสรรปันส่วนและแลกเปลี่ยนกันระหว่างหลายกลุ่มในสังคม
• ทรัพยากรรูปแบบต่างๆได้รับการจำแนกแจกจ่ายไปสู่ประชากรโดยทั่ว
• กระบวนการทางการเมืองได้รับความเห็นชอบในค่านิยมโดยฉันทามติ, มีนโยบายเป็นทางเลือกมากหลากหลาย และการเมืองมีขอบเขตแห่งความชอบธรรมกว้างขวาง
• มีดุลยภาพมากพอที่จะมีความมั่นคงทางการเมืองระหว่างพลเมืองที่เอาใจใส่แข็งขันในกิจการสาธารณะ กับ พลเมืองที่ไม่ใส่ใจนักในกิจการสาธารณะ

Neo-Pluralism | พหุนิยมใหม่

• หลายกลุ่มแข่งขันชิงอำนาจกัน
• หลายกลุ่มที่มีทรัพยากรน้อยไม่สามารถเข้าไปมีส่วนร่วมทางการเมืองได้เต็มที่
• การกระจายอำนาจทางการเมืองและเศรษฐกิจที่ไม่เสมอภาคกันทำให้ทางเลือกทางการเมืองมีจำกัด
• การเข้าร่วมกิจกรรมทางการเมืองไม่เท่ากัน : รัฐบาลไม่เปิดกว้างพอสำหรับพลเมือง
• ระบบระหว่างประเทศถูกประนีประนอมกับพลังอำนาจของกลุ่มผลประโยชน์เศรษฐกิจข้ามชาติและรัฐที่ทรงอำนาจเหนือกว่า

From Postwar Stability to Political Crisis: The Polarization of Political Ideals
จากยุคความมั่นคงหลังสงครามโลก สู่วิกฤติการเมือง: การแบ่งขั้วอุดมการณ์ทางการเมือง

[9] Model VII | Legal Democracy | ประชาธิปไตยนิติธรรม
หลักแห่งความชอบธรรม

• การเคารพเสียงข้างมากเป็นหลักการที่พึงปรารถนาและมีประสิทธิผล เพื่อการปกป้องคุ้มครองบุคคลจากการใช้อำนาจโดยพลการของรัฐ และเพื่อผดุงไว้ซึ่งเสรีภาพ แม้กระนั้นก็ตาม  วิถีชีวิตทางการเมืองซึ่งก็ทำนองเดียวกันกับวิถีชีวิตทางเศรษฐกิจนั้น หากจะให้บุคคลยังสามารถธำรงไว้ซึ่งอิสรภาพและความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ไปตามปรกติได้ การปกครองโดยเสียงข้างมากจะต้องถูกกำกับควบคุมและจำกัดให้อยู่ในกรอบของกฎหมาย ภายใต้เงื่อนไขของการปฏิบัติตามกฎหมายเท่านั้นที่หลักแห่งการเคารพเสียงข้างมากจะทำงานได้อย่างฉลาดและและเป็นธรรม

คุณลักษณะสำคัญ

• มีรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดของรัฐ (ตามต้นแบบและคุณลักษณะสำคัญของประเพณีนิยมทางการเมืองแบบอังกฤษ-อเมริกัน)
• การเคารพและปฏิบัติตามกฎหมาย
• รัฐแทรกแซงประชาสังคมและชีวิตส่วนตัวของพลเมืองน้อยที่สุด
• สังคมเศรษฐกิจแบบการตลาดเสรีได้รับโอกาสพัฒนาอย่างกว้างขวางสมบูรณ์ที่สุดเท่าที่จะเป็นได้

เงื่อนไขทั่วไป

• การนำทางการเมืองมีประสิทธิภาพ โดยอาศัยหลักการเสรีนิยม (liberal principles)
• กฎระเบียบของระบบราชการที่มีมากและใช้อำนาจเกินไปจะถูกลดลงให้เหลือน้อยที่สุด
• จำกัดบทบาทของกลุ่มผลประโยชน์ โดยเฉพาะสหภาพแรงงาน
• ระบบการค้าเสรีระหว่างประเทศ
• ลดการเสี่ยงต่อการถูกกดดันข่มขู่จากระบบอำนาจที่เกิดจากร่วมกลุ่มร่วมพลัง (collectivism) (ลดลงให้เหลือน้อยที่สุด หรือกำจัดให้หมดสิ้น)

[10] Model VIII | Participatory Democracy | ประชาธิปไตยแบบพลเมืองมีส่วนร่วม
หลักแห่งความชอบธรรม

• การมีสิทธิเสมอภาคกันต่อเรื่องการมีเสรีภาพ และ สิทธิเสมอภาคต่อเรื่องการพัฒนาตนเอง จะบรรลุเป้าประสงค์ได้ก็ต่อเมื่ออยู่ใน ‘สังคมแห่งการมีส่วนร่วม’ เป็นสังคมที่หล่อหลอมจิตสำนึกทางการเมืองอันทรงสัมฤทธิผล หล่อเลี้ยงใส่ใจความรู้สึกห่วงใยปัญหาของส่วนรวมร่วมกัน เสริมสร้างให้เกิดพลเมืองที่มีความรู้ถึงระดับที่จะสามารถใส่ใจใกล้ชิดอย่างยั่งยืนต่อกระบวนการปกครองของรัฐ

คุณลักษณะสำคัญ

• การมีส่วนร่วมโดยตรงของพลเมืองในการกำหนดกฎเกณฑ์ของสถาบันหลักในสังคม รวมทั้งสถานที่ทำงาน และชุมชนท้องถิ่น
• จัดการระบบพรรคการเมืองใหม่ โดยทำให้เจ้าหน้าที่ของพรรครับผิดชอบต่อสมาชิกพรรคโดยตรง
• ‘พรรคแบบสมาชิกมีส่วนร่วม’ เข้ามามีบทบาทในโครงสร้างของระบบรัฐสภา
• รักษาระบบสถาบันแบบเปิดกว้างเพื่อให้มั่นใจว่าเป็นไปได้ที่จะเกิดกระบวนการทดลองการเมืองในรูปแบบต่างๆ

เงื่อนไขทั่วไป

• ฐานทรัพยากรของกลุ่มสังคมต่างๆที่มีน้อยด้อยคุณภาพต้องได้รับการปรับปรุงให้ดีขึ้นโดยตรง ผ่านกระบวนการแจกจ่ายถ่ายโอนทรัพยากรที่เป็นทรัพย์สินวัตถุทั้งหลาย
• ลดอำนาจของระบบราชการที่ไม่รับผิดชอบต่อพลเมือง ทั้งส่วนที่เป็นกิจการสาธารณะ และส่วนที่เป็นกิจการส่วนตัวของพลเมือง (ลดลงให้เหลือน้อยที่สุด หรือกำจัดให้หมดสิ้น)
• ระบบข้อมูลข่าวแบบเปิดเพื่อให้มีการตัดสินใจด้วยข้อมูลความรู้อย่างพอเพียง
• ทบทวนข้อกำหนดในการช่วยดูแลเด็กๆเพื่อให้ทั้งสตรีและบุรุษสามารถเข้ามีส่วนร่วมในชีวิตกิจการสาธารณะได้

Democracy after Soviet Communism
ประชาธิปไตยหลังลัทธิคอมมิวนิสต์โซเวียต
Deliberative Democracy and the Defense of the Public Realm
ปรพชาธิปไตยแบบผ่านกระบวนการรับฟังเสียงประชาชน และ การปกป้องคุ้มกันความเห็นสาธารณะ

[11] Model IX | Deliberative Democracy | ประชาธิปไตยโดยกระบวนการมติพลเมือง
หลักแห่งความชอบธรรม

• ข้อกำหนดและเงื่อนไขของการสมาคมทางการเมืองผ่านกระบวนการแสดงความเห็นชอบของพลเมือง ด้วยการใช้เหตุผล และดำเนินไปอย่างเสรี การ “ร่วมกันกำหนดความเป็นธรรม” ในกระบวนการตัดสินทางการเมืองเป็นรากฐานอันชอบธรรมในการแสวงหาวิธีแก้ปัญหาร่วมกัน 

คุณลักษณะสำคัญ

• การสำรวจความคิดเห็น เพื่อลงมติ เพื่อการกำหนดวันเวลา และ การมีประชาชนเป็นคณะลูกขุนเพื่อการตัดสินข้อปัญหาคดีความต่างๆ
• E-Government หรือ “รัฐบาลอิเล็กทรอนิกส์” (รัฐบาล-อี) ริเริ่มโครงการต่างๆ ตั้งแต่โครงการายงานข่าวสารผ่านเครือข่ายอินเตอร์เนต (online) อย่างสมบูรณ์ ไปจนถึงการเข้าถึงผู้แทนราษฎรโดยตรง
• E-Democracy หรือ “ประชาธิปไตย์อิเล็กทรอนิกส์” (ประชาธิปไตย-อี) มีโครงการต่างๆ เช่น เวทีแสดงความคิดเห็นสาธารณะผ่านเครือข่ายอินเตอร์เน็ต (online)
• การจัดกลุ่มวิเคราะห์ และการนำเสนอแนวนโยบายต่างๆ
• การสำรวจ รับฟัง และลงมติแสดงความเห็นในวิถีชีวิตสาธารณะอย่างกว้างขวางทั่วถึง ตั้งแต่เวทีสาธารณะระดับเล็ก ไปจนถึงระดับชาติ
• รูปแบบใหม่ในการใช้การออกเสียงลงประชามติผูกโยงกับการสำรวจความเห็นพลเมือง, ฯลฯ
• การสำรวจความเห็นพลเมืองเพื่อการตัดสินใจในเรื่องกิจการสาธารณะต่างๆ ทำอย่างลึกซึ้งมากขึ้น เป็นการฟื้นฟูระบอบประชาธิปไตยแบบตัวแทน ต่อๆไปจนถึงประชาธิปไตยแบบพลเมืองมีส่วนร่วมในกระบวนการลงมติอย่างเข้มข้น

เงื่อนไขทั่วไป

• พหุนิยมแบบยึดค่านิยม (Value Pluralism)
• โครงการให้การศึกษาพลเมืองอย่างเข้มข้น
• วัฒนธรรมและสถาบันสาธารณะสนับสนุนการพัฒนาทางเลือกแบบ “กลั่นกรองอย่างถี่ถ้วนรอบคอบและสะท้อนความต้องการ” ของพลเมือง
• มีงบประมาณสาธารณะ สนับสนุนองค์กรจัดการสำรวจความเห็นเพื่อการลงมติ และองค์กรระดับรองที่สนับสนุนกิจกรรมแบบเดียวกัน

Democratic Autonomy
การปกครองตนเองแบบประชาธิปไตย

[12] Model Xa | Democratic Autonomy | ประชาธิปไตยแบบปกครองตนเอง 
หลักแห่งความชอบธรรม
พลเมืองควรมีสิทธิเสมอภาคกัน ในขณะเดียวกันก็ควรมีภาระหน้าที่ผูกพันและความรับผิดชอบเสมอเหมือนกัน ตามคุณลักษณะของกรอบการเมืองซึ่งทั้งเอื้ออำนวยให้เกิดโอกาสและทั้งจำกัดโอกาสสำหรับพลเมือง หมายความว่าพลเมืองควรมีอิสระและเสมอภาคกันในกระบวนการสอบถามความเห็นและลงมติสาธารณะว่าด้วยเรื่องเงื่อนไขในการดำเนินชีวิตของตน และความมุ่งหวังตั้งใจที่จะให้ได้ตามเงื่อนไขเหล่านั้น ตราบเท่าที่พลเมืองทั้งหลายเหล่านั้นไม่ทำสิ่งใดในกรอบปฏิบัติเดียวกันนี้ในอันที่จะเป็นการล่วงละเมิดสิทธิของพลเมืองผู้อื่น

คุณลักษณะสำคัญ
State | รัฐ

• หลักการมีอิสระปกครองตนเองบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญและกฎหมายว่าด้วยสิทธิเสรีภาพบุคคล
• โครงสร้างรัฐสภาหรือสภานิติบัญญัติ (แบบสองสภา จากการลงคะแนนเลือกตั้งระบบสัดส่วน – Proportional Representation-PR)
• ระบบตุลาการที่รวมถึงเวทีที่จัดขึ้นเฉพาะกิจพิเศษเพื่อตรวจสอบการตีความเกี่ยวกับสิทธิเสรีภาพ เลือกตั้งโดยระบบตัวแทนเชิงสถิติ (Statistical Representation-SR -ตัวแทนกลุ่มชนสำคัญประเภทต่างๆในสังคม เช่นกลุ่มเพศ, เชื้อชาติ ฯลฯ
• ระบบพรรคการเมืองแข่งขันกัน (โดยได้รับการอุดหนุนจากงบประมาณสาธารณะ และประชาชนบางกลุ่มมีส่วนร่วมโดยตรงในการจัดการเรื่องกฎระเบียบขององค์กร เช่นการร่วมกิจกรรมผ่านการประชุมแบบเปิด การลงประชามติในท้องถิ่น และการส่งคณะผู้แทนเข้าร่วมกิจกรรมโดยตรง - Direct Participation)
• ระบบบริหารราชการส่วนกลางและส่วนท้องถิ่นมีการจัดองค์กรภายในให้รวมองค์ประกอบของระบบการมีส่วนร่วมโดยตรงด้วย และให้มีการประสานและร่วมมือเพื่อตอบสนองข้อเรียกร้องของท้องถิ่น

Civil Society | ประชาสังคม

• มีความแตกต่างหลากหลายในด้านลักษณะครัวเรือน, แหล่งข้อมูลข่าวสาร, สถาบันวัฒนธรรม, กลุ่มผู้บริโภค ฯลฯ
• การบริการชุมชน เช่น การเลี้ยงดูเด็ก ศูนย์บริการสาธารณสุข ศูนย์การศึกษาชุมชน มีการบริหารจัดการกันเองภายในชุมชน โดยใช้องค์ประกอบการทำงานแบบการมีส่วนร่วมโดยตรง แต่ให้โอกาสแก่ผู้อยู่ในวัยผู้ใหญ่ก่อน
• มีการพัฒนาและทดลองรูปแบบต่างๆของการประกอบกิจการที่บริหารจัดการกันเองในชุมชน

เงื่อนไขทั่วไป

• รับข้อมูลข่าวสารแบบเปิดกว้างและเสรี เพื่อให้เกิดความมั่นใจว่าจะได้มีการตัดสินใจในเรื่องกิจการสารณะโดยมีข้อมูลครบสมบูรณ์
• ใช้กลไกและกระบวนการประชาธิปไตยแบบาสอบถามความเห็นเพื่อลงมติอย่างเต็มรูปแบบ ตั้งแต่การออกสำรวจตรวจวัดความคิดเห็น จนถึงการรับความเห็นย้อนกลับจากผู้ลงคะแนนเสียงลงคะแนน เพื่อการเสริมประสิทธิภาพกระบวนการมีส่วนร่วมของพลเมือง
• การกำกับควบคุมเป้าหมายรวมทางเศรษฐกิจกระทำโดยรัฐบาล ซึ่งมีการหารือกับภาคสาธารณชนและองค์กรภาคเอกชน
• สร้างกฎคุ้มครองแรงงาน, สวัสดิการสังคม, การดูแลสุขภาพ และสิ่งแวดล้อม เพื่อการประกอบการอย่างมีพลวัตในบรรษัท
• ศูนย์อำนาจที่มีผลต่อวิถีชีวิตสาธารณะและวิถีชีวิตส่วนตัว ที่ไม่รับผิดชอบและตรวจสอบกำกับดูแลไม่ได้ (ไม่ได้มาจากการเลือกตั้ง หรือไม่ได้มาจากการมีส่วนร่วมโดยตรงของพลเมือง) ต้องลดลงให้มากที่สุด
• รักษาโครงสร้างสถาบันในสังคมให้ตอบสนองต่อการทดลองใหม่ๆที่เกี่ยวเนื่องกับการจัดการแบบต่างๆ

Democracy, the Nation-State and the Global System
ประชาธิปไตย, รัฐชาติ และระบบโลก

[13] Model Xb | Cosmopolitan Democracy | ประชาธิปไตยแบบสากลโลก (โลกาธิปไตย)
หลักแห่งความชอบธรรม

• ในโลกที่ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศในภูมิภาคและประเทศอื่นๆรอบโลกทวีความเข้มข้นมากขึ้น มีการเหลื่อมทับซ้อนกันของการเป็นชุมชนและผลประโยชน์ ชะตาอนาคตของชุมชนต่างๆมากมาย หลักการบริหารจัดการปกครองตนเองจำต้องพึ่งพาความเป็นเครือข่ายประเทศระดับภูมิภาคและระดับโลก ขณะที่ยังต้องพึ่งพาแบบแผนความสัมพันธ์ภายในประเทศและการจัดการนโยบายในประเทศอยู่อีกด้วย

คุณลักษณะสำคัญ
รูปแบบการจัดการปกครอง | Polity/Governance
ระยะสั้น

• การปฏิรูปสถาบันบริการต่างๆขององค์การสหประชาชาติ เช่น คณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ (เพื่อให้ประเทศกำลังพัฒนามีสิทธิมีเสียงสำคัญ และให้มีขีดความสามารถในการตัดสินใจอย่างมีประสิทธิภาพ)
• สร้างสภาที่สองขององค์การสหประชาติ (โดยการจัดประชุมระหว่างประเทศเพื่อร่างรัฐธรรมนูญหรือกฎบัตรใหม่)
• เสริมพลังอำนาจกระบวนการวมกลุ่มการเมืองของประเทศในระดับภูมิภาค  (สหภาพยุโรป-EU, อาเซียน-ASEANฯลฯ) การใช้กระบวนการหยั่งเสียงประชามติข้ามชาติ
• ก่อตั้งศาลสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศขึ้นใหม่ ; บังคับนานาชาติให้ขึ้นต่อศาลอาชญากรรมระหว่างประเทศ
• ก่อตั้งกองกำลังระหว่างประเทศที่มีประสิทธิภาพและรับผิดชอบต่อสหประชาชาติ

ระยะยาว

• กฎบัตรใหม่ว่าด้วยเรื่องสิทธิและหน้าที่ผูกโยงเข้าไปภายในอำนาจการเมือง สังคม และเศรษฐกิจ ต่างๆ

• รัฐสภาโลก (มีขีดจำกัดในการจัดหางบประมาณ) สัมพันธ์เชื่อมโยงกับ ภูมิภาค ชาติ และชุมชนท้องถิ่นต่างๆ

• แยกผลประโยชน์ทางการเมืองและเศรษฐกิจออกจากกัน มีงบประมาณสาธารณะสนับสนุน กระบวนการเลือกตั้งและการประชุมรัฐสภาโลก

• ระบบกฎหมายโลกที่เชื่อมโยงระหว่างประเทศ โดยมีองค์ประกอบเดียวกันด้านกฎหมายอาญาและกฎหมายแพ่ง

• ปรับทิศทางของพลังอำนาจเชิงรุกรานของรัฐชาติต่างๆให้
• เข้าระบบอำนาจระดับภูมิภาคและระดับโลกอย่างถาวร

เศรษฐกิจ/ประชาสังคม | Economy/Civil Society
ระยะสั้น

• ส่งเสริมเพิ่มประสิทธิภาพในการแก้ปัญหาแบบไม่ใช้อำนาจรัฐ ไม่พึ่งกลไกตลาด สำหรับการบริหารจัดการภาคประชาสังคม
• ทดลองรูปแบต่างๆในการจัดการองค์กรเศรษฐกิจในแบบประชาธิปไตย
• จัดหาทรัพยากรให้กับผู้มีในฐานะทางสังคมที่เสี่ยงที่สุด เพื่อปกป้องและเสริมสร้างผลประโยชน์ให้เข้มแข็งขึ้น

ระยะยาว

• สร้างสมาคมที่มีการจัดการตรวจสอบตนเอง และ กลุ่มประชาสังคมต่างๆให้มากหลากหลาย
• ระบบเศรษฐกิจแบบแยกหลายส่วนการผลิต หลากหลายรูปแบบการเป็นเจ้าของกิจการและเจ้าของทรัพย์สิน
• กำหนดกรอบสาธารณะในเรื่องลำดับความสำคัญในการลงทุนผ่านกระบวนการสอบถามความเห็นทั่วไปของสาธารณะ และการตัดสินใจของรัฐบาล แต่ให้มีการกำกับควบคุมกฎเกณฑ์ตลาดและแรงงานอย่างกว้างขวาง

เงื่อนไขทั่วไป

• มีความต่อเนื่องในการพัฒนาการเคลื่อนย้ายทรัพยากรและเครือข่ายความสัมพันธ์ต่อกันในระดับภูมิภาค ระดับระหว่างประเทศ และระดับโลก
• มีการเชื่อมโยงของเครือข่ายประชาชนพลเมืองที่เป็นชุมชนทางการเมืองอย่างแตกต่างหลากหลาย ทั้งในด้านพื้นที่, สังคม, วัฒนธรรม, เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม
• พัฒนาความเข้าใจในเรื่องการเหลื่อมทับซ้อนกันของความมั่งคั่งส่วนรวมของกลุ่มองค์กรต่างๆ ซึ่งจำต้องมีกระบวนการตกลงความขัดแย้งแบบประชาธิปไตย ทั้งในระดับท้องถิ่น ระดับชาติ ระดับภูมิภาค และระดับโลก
• เสริมสร้างกรอบปราการสำหรับสิทธิและหน้าที่ตามระบบประชาธิปไตย ในการบัญญัติและบังคับใช้กฎหมายระดับชาติ ระดับภูมิภาค และกฎหมายระหว่างประเทศ
• โยกย้ายถ่ายโอนขีดความสามารถของส่วนต่างๆของกองทัพ หรือกองกำลังเชิงรุกรานระดับชาติ เข้าไปเป็นขององค์กรหรือสถาบันระดับข้ามชาติ โดยมีเป้าประสงค์ในที่สุดเพื่อการลดกำลังทหาร และสลายระบบการสงครามระหว่างรัฐ

[แปลจากบทสรุปในหนังสือ David Held, Models of Democracy, 3rd Edition, Polity Press, Cambridge (UK), Malden, MA, U.S.A., , 2006]

สมเกียรติ อ่อนวิมล
1 มกราคม 2553